Caroline Copers: Samen sterk tegen sociale afbraak en extreemrechts

12 september 2024 - Actualiteit

Tijdens het evenement Rentrée ABVV, dat het politieke jaar voor het Vlaams ABVV in gang trapte, gaf Caroline Copers, een toespraak waarin ze inging op de belangrijke politieke en sociale thema's van vandaag. Ze legde de nadruk op de groeiende dreiging van extreemrechts, de cruciale rol van democratische waarden en de sociale uitdagingen waar Vlaanderen voor staat. Met een scherpe blik op de gemeenteraadsverkiezingen van 13 oktober, onderstreepte Copers het belang van solidariteit en sociale vooruitgang.

Lees hieronder de volledige speech

Kameraden, beste vrienden,

Ik hoorde Dany al eerder spreken en hij doet dat met passie, net zoals hij met passie en groot engagement zijn Helden van het Verzet in ere houdt en hun zichtbaarheid verder uitbouwt. Op een moment dat we tussen twee politieke verkiezingen in staan, is zijn strijd tegen het verval van de democratie essentieel. Meer nog, het is ook onze strijd. De verdediging van democratische rechten en vrijheden zijn deel van het DNA van elke syndicalist.

De dreiging van de opmars van extreem rechts is reëel, niet alleen in aantal stemmen maar ook in het risico dat ze effectief mee gaan besturen. Op 9 juni zagen we hoe dichtbij dat kwam. En op 13 oktober is dat risico, op lokaal vlak dan, zo mogelijk nog groter. Wie na 9 juni al te opgelucht was op dat vlak vergist zich. Maar wat we ook niet mogen vergeten: we zijn nog steeds met heel veel burgers, organisaties en partijen die wel klaar staan om onze democratische waarden te verdedigen.

Onze Noorderburen weten al waarom dat belangrijk is, want met de overwinning van Wilders in Nederland zal iedereen die opkomt voor democratische rechten en vrijheden de handen uit de mouwen moeten steken.

Onlangs won ook het Duitse extreemrechtse AFD de verkiezingen in één deelstaat en won het bijna in een tweede. Historisch omdat dit voor het eerst gebeurt in Duitsland sinds het einde van WO 2. Wat mij in de verslaggeving op het VRT journaal vooral is opgevallen is dat kiezers aan journalisten vertelden dat AFD toch geen échte extreemrechtse partij is. Zij leken daar oprecht van overtuigd. Maar wij mogen nooit de fout maken die mevrouw Clinton destijds maakte, toen ze het kiespubliek van Trump in 2016 wegzette als "deplorables". De sukkelaars. De miserabelen. De dommeriken. Als mensen het gevaar van die partijen niet zien aankomen, dan is dat niet persé uit domheid, want meestal worden ze eerder volledig opgeslorpt door andere problemen, zoals angst om iets te verliezen of de dagelijkse strijd om te overleven.

Globalisering, oorlog, klimaatcrisissen, onzekerheid over je eigen toekomst en die van je kinderen, niet weten of je met je inkomen het einde van de maand wel zal halen… voor heel veel mensen is de wereld géén fijne plek om in te leven en is er van "genieten" niet vaak sprake.

Zij keren zich af van de boodschappen van politici, media en experten omdat die zich maar al te vaak exclusief lijken te richten tot wie het wel goed heeft. En die politici die dan een eenvoudige oplossing en een duidelijke schuldige voorstellen, worden dan des te aanlokkelijker. De geschiedenis toont aan dat het aanwijzen van zondebokken en het opzetten van mensen tegen elkaar van alle tijden is. Het zijn de sociale verwezenlijkingen die wij allemaal samen hebben opgebouwd die een dam vormen tegen die tweespalt. Maar elke dam kan breken, zeker wanneer die actief wordt aangevallen.

Vandaag zijn die zondebokken zeer divers: van wie noodgedwongen vlucht naar ons land tot Belgen met migratieroots, van de LGBTQ+ beweging tot mensen zonder papieren, van werklozen tot zieken en gepensioneerden. Van de doorsnee burger wordt steeds meer gevraagd dat hij bewijst wat hij "bijdraagt" en dat hij zeker niet "inactief" is, terwijl een bijdrage vragen van grote vermogens nog steeds een politiek onmogelijke opdracht lijkt want daar geldt impliciet: "die dragen al genoeg bij ".

Niet iedereen heeft een kwalitatief huis met tuin en zwembad, twee bedrijfswagens voor de deur en een goedbetaalde job. En wie zich wel heeft opgewerkt tot de hogere middenklasse, die wordt de angst voorgespiegeld alles te zullen verliezen als we iets willen doen voor kwetsbare mensen. Maar die hogere middenklasse is eigenlijk niet meer dan het schild waarachter de grote vermogens zich verschuilen. En de angst om alles te verliezen die hen wordt aangepraat, duwt ook deze groep van mensen soms in de armen van extreemrechts.

Het leidt allemaal tot een ongemakkelijke waarheid, die zichtbaar wordt als we naar de stembus trekken: heel veel mensen zijn midden- of kortgeschoold, hebben laagbetaalde en ongezonde banen of combineren verschillende deeltijdse jobs om rond te komen, verdienen amper het zout op hun patatten, vinden geen sociale woning of betaalbare kinderopvang en zijn afhankelijk van openbaar vervoer om op het werk te geraken.

Velen van hen stemmen niet, niet meer of toch maar voor dat Vlaams Blok dat de hemel belooft ten koste van andere groepen in onze maatschappij. Omdat ze bang zijn en weinig of geen perspectief hebben. Of uiteraard ook: omdat ze het extreemrechts gedachtengoed omarmen.

Kameraden,

Waarom deze inleiding? Op 13 oktober gaan we in principe allemaal naar de stembus voor de gemeente- en provincieraadsverkiezingen. In principe , want de huidige Vlaamse regering dacht er verstandig aan te doen om de opkomstplicht af te schaffen in Vlaanderen. Nadat meer dan een miljoen Belgen op 9 juni (zelfs mét stemplicht!) niet naar het stembureau ging ,houden we ons hart vast voor wat er op 13 oktober in Vlaanderen zal gebeuren. Volgens onderzoek dreigt een derde tot meer van de kiezers hun kat te sturen.

Het afschaffen van de opkomstplicht zou wel eens als een boemerang kunnen terugvliegen in het gezicht van de politieke partijen. Het ABVV roept iedereen op om gebruik te maken van het stemrecht, een recht waarvoor einde 19° eeuw een zware sociale strijd is gevoerd, met verschillende doden tot gevolg ingevolge de pogingen tot het repressief neerslaan van deze strijd. Maar het algemeen stemrecht werd een feit, al hebben de vrouwen nog vele decennia lang moeten strijden tot ook zij in 1948 als evenwaardige burgers in deze werden beschouwd. Zo lang hebben we dat recht dus nog niet en we moeten niet de fout maken te denken dat het onmogelijk is dat het weer in gevaar komt.

Het stemrecht is bij uitstek een democratisch grondrecht. Het ABVV wil niet dat dit uitgehold wordt!

Eveneens op 13 oktober riskeert extreemrechts in de gemeenten de macht te grijpen. Welnu, kameraden, er is nog steeds een cordon sanitaire, te weten de politieke afspraak tussen democratische partijen dat er NOOIT met extreemrechts een coalitie zal worden gevormd, en dat er dus nooit samen zal bestuurd worden.

Dit cordon staat zwaar onder druk .En de valkuil is duidelijk: extreemrechts probeert de democratie te misbruiken om ze vervolgens te kunnen ondermijnen en noemt daarom het cordon zelf ondemocratisch.

Welnu, kameraden, er is niets ondemocratisch aan het verhinderen van samenwerking met een partij die groepen mensen tegen elkaar opzet, die racistisch is, die verdeeldheid zaait en discrimineert, en die het democratisch proces wil gebruiken om de democratische rechten en vrijheden, en de democratische instituten zoals media, justitie of openbare diensten te muilkorven, in te perken en aan banden te leggen.

En wie aan jullie zegt: "het VB haalt toch zoveel stemmen, dat ze het dan eens proberen" zeg ik het volgende: kijk naar Hongarije. Naar Italië. Naar Finland. Naar Argentinië. Kijk naar waar extreemrechts de macht greep en kijk wat er gebeurt. In deze landen wordt inmiddels al ingegrepen tegen journalisten, magistraten, werklozen en zieken, worden rechten van mensen op vlak van gender, geaardheid, abortus of uitkeringen afgebroken.

Kijk ook eens naar de landen waar een extreemrechts regime ten einde kwam. Polen bijvoorbeeld. Met Tusk aan het hoofd vandaag, toch niet meteen een progressieve politicus. Maar Tusk probeert veel van de beleidsmaatregelen van zijn voorganger terug te draaien en ongedaan te maken en dat heropbouwen van de democratie verloopt veel moeizamer en trager dan de afbraak ervan.

Wat leert dat ons? Dat de strijd tegen extreemrechts en voor democratie niet begint en eindigt met verkiezingen. Maar ook dat voorkomen beter is dan genezen.

Het ABVV is dan ook duidelijk: het cordon sanitair moet stand houden! Ook op lokaal vlak. Geen samenwerking met extreemrechts, geen coalities met extreemrechts. Geloof ze niet en vertrouw ze niet!

Kameraden,

Laat ons vooruit kijken, naar 13 oktober. De gemeenteraadsverkiezingen gaan immers over veel méér dan alleen de dreiging van extreemrechts. En ook de evolutie van de federale en Vlaamse regeringsonderhandelingen zullen een impact hebben.

De verkiezingen zijn eens te meer belangrijk. Ook op lokaal vlak is een ommekeer aan de orde. De financiering van de gemeenten staat al jarenlang zwaar onder druk en dat gaat ten koste van sociaal beleid, ten koste van cultuur en sport, ten koste van sociale cohesie en inclusiviteit.

En ja, we wéten dat Europa een zware besparing oplegt, te spreiden over 4 of 7 jaar.

Europees stemden de socialisten tegen de nieuwe begrotingsregels die ons worden opgelegd maar ze werden desondanks goedgekeurd. Deze begrotingsregels zullen een besparingsinspanning vergen voor België van om en bij de 30 miljard. Dertig miljard, kameraden!

Dat is meer dan het jaarlijks budget voor onderwijs in Vlaanderen. Dat is driemaal het budget voor onze ziekenhuizen. Dat is de helft van het budget voor onze pensioenen. Het ABVV ziet de bui al hangen en voerde al diverse acties om onze achterban te sensibiliseren. Er is bijzonder weinig kritisch debat over wat er op ons afkomt. Maar het ABVV is duidelijk: No Way, We Won’t Pay! Handen af van onze federale SZ, onze spaarpot die dit jaar zijn 80^ste verjaardag viert!

Dat brengt mij enerzijds bij de Supernota van De Wever en anderzijds bij de Landingsnota van Diependaele. Toch bizar dat de N-VA de federale nota super vindt en de Vlaamse een Landing… Maar wij hebben enkele eenvoudige tips voor de beide formateurs: maak eindelijk federaal werk van een echte vermogensbelasting, progressief, met een vrijgesteld basisbedrag en oplopende tarieven. Start met de invoering van een vermogenskadaster. Laat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. 8 op tien burgers vindt een vermogensbelasting een goede zaak . Er is draagvlak voor. Het is haalbaar en doenbaar. Het is absoluut nodig voor onze economische en sociale toekomst. Waar wachten we op?

Ook van de toekomstige Vlaamse regering eisen wij: maak eindelijk werk van rechtvaardigde schenkings- en successierechten.

Pak ook de fiscale paradijzen en de fraude aan. Kortom, kijk voorbij de symboolpolitiek. De door de N-VA mee besliste taxshift in 2017 heeft ons trouwens mee in de situatie gebracht waarin we nu zitten. Dus het kan wel degelijk, fiscaal beleid voeren. Nu nog een rechtvaardig fiscaal beleid voeren, dan zetten we al een stap vooruit.

Alleen: beide N-VA formateurs geraken niet los van hun partijprogramma.

Over de supernota kan ik kort zijn. Daar heeft Miranda, onze topvrouw van het ABVV, vorige week kipkap van gemaakt. Dat gaat, zoals ze terecht stelde, over 80 jaar sociale achteruitgang. En het is een goede zaak dat Vooruit hier het been stijf houdt. En dat, kameraden, is géén gemakkelijke positie dus we moeten de communicatielijnen goed open houden, zoals vandaag. Vooruit kan rekenen op onze steun in hun verzet tegen de sociale afbraak.

Over de landingsnota kan ik ook kort zijn: die is nog lang niet af. Want vandaag gaat die nog veel te veel dezelfde richting uit als het federale verhaal. Zowel Vooruit als CD&V (voor het eerst ook eens kritisch) hebben ze als ruim onvoldoende bestempeld. Teveel N-VA. Te weinig sociaal.

Teveel van hetzelfde als de voorbije 5 jaar. Teveel de bestendiging van 10 jaar asociaal beleid in Vlaanderen. En daar heeft de Vlaming niet voor gestemd, want de Vlaamse regering werd afgestraft, inclusief verlies voor de NV-A trouwens, en de weg naar eindelijk terug een regering mét socialisten ligt open. Dat is een verschil dat duidelijk zal en moet zijn. Formateur Diependaele zal zijn huiswerk helemaal opnieuw moeten maken.

Dus, beste vrienden, ik hoop dat rechtse politici beseffen dat er stevig moet geïnvesteerd worden in ons maatschappelijk weefsel. In onderwijs, zowel in de gebouwen als in het lerarentekort. In kinderopvang. In De Lijn. In de VDAB. In de VRT. In Cultuur. In Werk. In Welzijn. In mobiliteit. In industrieel beleid. In innovatie en wetenschap. In sociale cohesie. In sociale woningen. In de strijd tegen armoede. In het rijke Vlaanderen zijn de noden hoog. In Vlaanderen moeten we iedereen omhoog tillen, niet schoppen naar beneden.

Dus kom niet aan met verplichte gemeenschapsdienst.

Kom niet aan met nieuwe besparingen op de VDAB.

Kom niet aan met nieuwe besparingen op De Lijn.

Kom niet aan met nieuwe financiële verplichtingen voor de steden en gemeenten.

Bespaar niet op Welzijn of Cultuur.

Beknot niet het middenveld en het sociaal overleg, maar geef na jaren van rechts beleid eindelijk terug meer inspraak aan werknemers en middenveld.

Willen we terug vooruitgaan dan moeten mensen opnieuw perspectief krijgen. Geloven in de waarde van samen leven. Niet panikeren bij zwangerschap omwille van die moeizame zoektocht naar een crèche. Niet bang zijn bij werkloosheid omwille van het stigma dat in Vlaanderen bon ton is geworden. Niet moedeloos worden omdat je kind drie uur per dag op een bus zit om op school te geraken. Niet beschaamd zijn voor die sociale woning. Niet bang zijn omdat het pensioen niet volstaat voor de rusthuisfactuur …

Want vandaag, kameraden, hebben we wel wat ministers die, ook in lopende zaken, niets liever doen dan mensen stigmatiseren, en één van hen is nu formateur op het Martelaarsplein te Brussel.

Daarom is het belangrijk dat socialisten blijven opkomen voor zekerheid: inzake werk, inzake koopkracht , inzake welzijn, inzake solidariteit.

En als er één iets essentieel is voor socialisten dan wel dit: wij laten niemand achter. Wat we eisen, eisen we voor iedereen.

Wij kennen geen eerste– en tweederangsburgers en zijn niet van plan coalities te gedogen die mensen rechten willen afnemen of hun rechten meer voorwaardelijk willen maken. Of het nu gaat over sociale woningen, het Groeipakket, of integratietrajecten.

Wij hebben niet alleen kritiek. Wij dienen zeker wél de belangen van de werknemers, ongeacht wat een conservatief N-VA columnist recent nog schreef. Dergelijke aanvallen verrassen ons echter al lang niet meer. Wij worden als vakbond in het rechtse rijtje zondebokken gezet, naast werklozen, migranten, vluchtelingen en ga zo maar door. De Vlaamse "wij" wordt als het van de NV-A afhangt alsmaar kleiner. Steeds minder mensen horen er bij. Hoeveel Vlamingen blijven er dan nog over op ons zakdoek grote grondgebied? Wij staan voor het omgekeerde en dat is wat hen zo irriteert: maak een Vlaanderen dat voor iedereen werkt, in plaats van elke Vlaming 7 op 7 voor de economie te laten werken om erbij te mogen horen.

Nee wij hebben niet alleen kritiek. Wij vechten VOOR iets. En dat betekent ook alternatieve voorstellen hebben. Die heeft het ABVV.

Ter gelegenheid van de gemeenteraadsverkiezingen hebben we vanuit onze congresteksten en vanuit de signalen die we uit onze dienstverlening capteren 13 prioriteiten gepuurd. Dertien eenvoudige en minder eenvoudige zaken die het leven en werken in een gemeente beter kunnen maken. Jullie vinden die in jullie goody-bag.

Ik ga ze niet alle dertien voorlezen, dat zou mij te vér leiden.

Ik wil er wel een drietal onder de aandacht brengen .

Ten eerste: de zones zonder langdurige werkloosheid. Dit is een beleidsproject uit Frankrijk, opgenomen in het federaal regeerakkoord bij de start van Vivaldi en vervolgens in Vlaanderen nooit ernstig overwogen maar eerder doodgezwegen. Waarover gaat het ?

Het lokaal bestuur, samen met de sociale partners, de tewerkstellingsdienst en het middenveld werken samen om de competenties van werkzoekenden in kaart te brengen en dit te verbinden aan noden die niet ingevuld worden door de private sector. Zo worden jobs op maat van de werkzoekende en de buurt gecreëerd.

Het vertrekt vanuit vrijwilligheid en het gaat om volwaardige contracten met begeleiding en opleiding op de werkvloer. Dàt is iets gans anders dan het stigmatiserende verplicht gratis werken van de gemeenschapsdienst. Die verplichte gemeenschapsdienst is trouwens al herhaaldelijk door wetenschappers en experts allerhande als inefficiënt en zinloos beoordeeld. Schaf dus de gemeenschapsdienst af en maak werk van maatschappelijk relevante jobs voor wie ondanks krapte nergens anders terecht kan op onze arbeidsmarkt.

Ten tweede: Sluit arbeidspacten af op lokaal niveau. Dit is een uitvoering van een akkoord van de Vlaamse sociale partners en de vereniging van steden en gemeenten, waarbij de samenwerking tussen VDAB en de lokale besturen verbeterd en verfijnd wordt. De huidige Vlaamse regering heeft akte genomen van dit akkoord en het vervolgens in de schuif gelegd. Tot daar het respect voor het sociaal overleg in Vlaanderen. Maar het is belangrijk dat met lokale besturen wordt samengewerkt ook over de gemeentegrenzen heen. Samenwerking tussen middenveld, lokale besturen, VDAB en OCMW’s is nodig om de complexe problemen van kwetsbare groepen te helpen overwinnen: niet alleen werk, ook kinderopvang, mobiliteit, een dak boven het hoofd, armoedeproblematieken…. Samenwerken in deze is cruciaal. Dat is het omgekeerde van wat vandaag op tafel lag in de formateursnota’s: federaal werklozen en de bijhorende factuur naar het leefloon en naar de gemeenten duwen én Vlaams de VDAB afbouwen en alles op het bord van de gemeenten leggen.

Als derde voorstel pik ik graag de praktijktesten uit, zowel wat wonen als wat werk betreft. Het lokaal beleid staat dicht bij de burger – of zou dat moeten – en praktijktesten inzake discriminatie op vlak van wonen of werk kunnen discriminaties sneller zichtbaar maken waardoor er ook kan ingegrepen worden.

Om een job te vinden heeft men immers een stabiel dak boven het hoofd nodig én een werkgever die niet discrimineert. Antwerpen, maar vooral Gent, hebben reeds ervaring met praktijktesten. Wij willen dat elke gemeente een anti-racisme en anti-discriminatieplan opmaakt met een sterk handhavingsluik. De praktijktesten zijn daar een sluitstuk van. De lokale besturen moeten ook zelf het goede voorbeeld geven, als werkgever …

Zijn dit schokkende voorstellen? Geenszins. Maar toegepast op de impact op mensen zijn ze zeer to the point en eigenlijk gewoon evident. Noem het syndicale common sense: geen gratis arbeid maar zinvolle jobs, samenwerken om mensen en buurten vooruit te helpen, burgers beschermen tegen vooroordelen. Zeg nu zelf: wie wil er niet in een gemeente wonen waar dit evidenties zijn?

Kameraden,

Zoals reeds gezegd; We zijn er nog niet.

Die regeerakkoorden die er toch volgens velen oh zo snel zouden zijn, zijn er nog lang niet. Maar dat is ook iets positiefs want dat betekent dat politiek nog steeds over iets gaat. Over botsende ideeën over waar we naar toe willen. De vaak geciteerde politieke eenheidsworst blijkt dan toch niet zo evident en dat moet ons hoop geven. Misschien heeft rechts Vlaanderen zich daar wel wat in verslikt bij het opmaken van die formatienota’s. En het mag ook niet verbazen dat werkgeversorganisaties zenuwachtig worden en almaar harder aandringen op snel snel afronden nu. Zij hebben schrik dat de door de NV-A voor hen zoet gebakken broodjes aan hun neus voorbijgaan.

De komende weken zullen dus cruciaal worden voor welke richting het uitgaat met België, Vlaanderen en met onze gemeenten. Het ABVV zal daarbij steeds aan de kant blijven staan van onze werknemers, van onze democratie en van al wie kwetsbaar is. Dat is ook voor wie wij in onze dagelijkse werking in bedrijven, aan onze loketten en in het sociaal overleg volop het beste van onszelf zullen blijven geven en dat is de bril waarmee wij naar het politieke resultaat zullen kijken

Samen sterk!